Ғарыштық зерттеулер мен технологиялардың ұлттық орталығы бірегей SANA-1 экспериментін аяқтады.
15.10.25
2025 жылдың 10 қазанында Астанада Қазақстанның алғашқы ғылыми эксперименті «SANA-1» салтанатты түрде аяқталды. Эксперимент адамның психофизиологиялық ерекшеліктерін оқшаулау және ұзақ мерзімді ғарыштық миссияларға дайындық кезінде зерттеуге бағытталған.
Жоба Қазақстан-Британ техникалық университетінің (ҚБТУ), Қазақстан Республикасы Жасанды интеллект және цифрлық даму министрлігінің Аэроғарыш комитетінің және «Қазақстан Ғарыш Сапары» ҰК» АҚ қолдауымен Ұлттық ғарыштық зерттеулер және технологиялар орталығы (ҰҒЗТК) бастамасымен жүзеге асты.
Әйелдер командасы отандық ғылымның жаңа кезеңін білдіреді.
Миссияның айрықша ерекшелігі Қазақстанның гендерлік теңдік саласындағы ілгерілеуін және ғарышты игеруге әйелдердің қатысуын бейнелейтін инженер-ғалымдар мен зерттеушілердің қатысуы болды. Экипаж құрамында психологиялық, физиологиялық және когнитивтік бағалауды қоса алғанда, толық тестілеу циклін сәтті аяқтаған Ғарышкерлерді даярлау және ақпараттық технологиялар ұлттық орталығының қызметкерлері Юлия Бакирова мен Әсем Қуандық бар.
Эксперимент әйелдердің көшбасшылығы, эмпатия және қолдаушы өзара әрекеттесу экстремалды оқшаулау жағдайында экипаждың тұрақтылығын қалай қалыптастыратынын көрсетеді.
Ғылыми мақсаттар мен нәтижелер
Жобаның ғылыми жетекшісі Алина Гутореваның айтуынша, эксперименттің мақсаты шектеулі кеңістікте адамның когнитивті, физиологиялық және эмоционалдық бейімделуін зерттеу болды.
Миссияға медициналық және зертханалық сынақтар, стресске төзімділік пен когнитивтік икемділік бойынша эксперименттер және капсуланың инженерлік жүйелерін бағалау кірді.
Алынған деректер ғылыми негіз болады:
• ғарышкерлерді даярлаудың ұлттық бағдарламасын әзірлеу;
• оқшауланған психофизиологиялық жағдайларды бақылау жүйесін құру;
• стресске қарсы тұруға үйрету әдістерін жетілдіру,
Ұрпақтар сабақтастығы және күннің нышандығы
Эксперименттің аяқталу күнін таңдау — 10 қазан — ерекше мәнге ие. Осыдан тура 34 жыл бұрын бүгін тәуелсіз Қазақстанның тұңғыш ғарышкері, Халық Қаһарманы Тоқтар Әубәкіров өзінің миссиясын аяқтады.
Салтанатты шара барысында ол қатысушылар алдында сөз сөйлеп, ғарышкердің басты қасиеттері ретінде психологиялық тұрақтылық, ұжымдық рух және өзіне деген сенімділіктің маңыздылығын атап өтті.
Тану және алғыс
«ҰҒЗТК» АҚ Басқарма төрағасы Марат Жәнікеев қатысушыларға бағдарламаны сәтті аяқтағаны үшін олардың отандық ғылымды дамытуға және зерттеушілердің жаңа буынын қалыптастыруға қосқан үлесін атап өтіп, дипломдар табыс етті.
Сондай-ақ құттықтауларды Қазақстан Республикасы Жасанды интеллект және цифрлық даму вице-министрі Мәлік Олжабеков, «Қазақстан Ғарыш Сапары» ҰК» АҚ және ғылыми қауымдастық өкілдері жеткізді. Олардың қолдауы SANA-1 жобасының Қазақстан және бүкіл халықаралық ғарыш саласы үшін жоғары маңыздылығын атап өтті. SANA-1 жобасының маңыздылығы
SANA-1 эксперименті ғылыми, инженерлік және білім беру тәсілдерін біртұтас зерттеу платформасына біріктірген қазақстандық ғылым үшін маңызды қадам болды.
Жоба әйелдер арасында STEM салаларын насихаттайды, пәнаралық ғылыми ынтымақтастық мәдениетін қалыптастырады және ғарыштық психофизиологияны дамытудағы және болашақ экипаждарды даярлаудағы Қазақстанның рөлін күшейтеді.
